Các nhà đầu tư đang tập trung vào quyết định chính sách giữa tuần của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) về việc cắt giảm lãi suất 0,25 điểm phần trăm, cũng như khả năng không có thêm đợt cắt giảm nào vào tháng 12, nhưng họ có thể đang bỏ qua một diễn biến quan trọng khác sẽ diễn ra trong tháng cuối cùng của năm nay.
Cơ quan này cho biết sẽ sớm chấm dứt chương trình thu hẹp bảng cân đối kế toán (hiện vào khoảng 6,6 nghìn tỷ USD) một phần của chính sách thắt chặt định lượng (QT), được bắt đầu từ năm 2022 nhằm bổ sung cho chu kỳ tăng lãi suất chống lạm phát.
Thông báo này gây ngạc nhiên đối với một số nhà đầu tư, dù Chủ tịch Fed Jerome Powell đã ám chỉ cách đây hơn hai tuần rằng chương trình có thể kết thúc trong “vài tháng tới.” Trước đó, vào đầu tháng 9, các ngân hàng lớn và giới đầu tư vẫn kỳ vọng việc thu hẹp bảng cân đối sẽ kéo dài đến tháng 4/2026. Việc kết thúc chương trình sớm ngay từ ngày 1/12 được xem là một biện pháp nới lỏng tài chính khác của Fed, dù thông qua kênh truyền dẫn khác với cắt giảm lãi suất. Thay đổi bảng cân đối kế toán của Fed ảnh hưởng đến “hệ thống ống dẫn” (plumbing) của thị trường tài chính theo cách mà đa số nhà đầu tư khó nhận ra, trừ khi có trục trặc xảy ra.
Nội dung
Liên quan đến công bố của Bộ Tài chính Mỹ
Quyết định kết thúc QT được đưa ra trước thông báo hoàn trả nợ định kỳ hàng quý của Bộ Tài chính Mỹ vào tuần tới, điều có ý nghĩa quan trọng với giới đầu tư vì nhiều lý do.
Theo nhà chiến lược vĩ mô Will Compernolle của FHN Financial (Chicago), diễn biến này có thể khiến nhà đầu tư chuyển vốn sang các thị trường khác như cổ phiếu và thị trường vốn ngắn hạn, qua đó giảm áp lực thanh khoản. Đồng thời, nó giúp Bộ Tài chính Mỹ linh hoạt hơn trong việc tăng dự trữ tiền mặt tại Tài khoản chung (General Account) và đảm bảo hoạt động tài khóa diễn ra suôn sẻ.
Tất cả những điều này được kỳ vọng hỗ trợ chính phủ liên bang và duy trì sự vận hành trơn tru của hệ thống tài chính, tránh gây xáo trộn cho thị trường.
Từ “hút tiền” sang “bơm tiền” trở lại
Khi Fed ngừng giảm quy mô nắm giữ chứng khoán kể từ ngày 1/12, cơ quan này ngừng rút thanh khoản khỏi hệ thống tài chính và bắt đầu tái đầu tư dòng tiền từ các chứng khoán đáo hạn, tức là bơm thanh khoản trở lại thị trường. Fed cho biết sẽ tái đầu tư toàn bộ khoản gốc từ chứng khoán bảo đảm bằng thế chấp (MBS) sang trái phiếu kho bạc ngắn hạn (T-bills), và tiếp tục tái đầu tư các khoản gốc từ trái phiếu kho bạc (Treasurys) vào các kỳ hạn đấu giá mới.
Theo Compernolle:
“Khi Fed thu hẹp bảng cân đối, các chứng khoán đáo hạn cần được thị trường tư nhân hấp thụ. Khi Fed dừng lại, thị trường tư nhân không còn phải gánh lượng cung này, do đó vốn tư nhân có thể chuyển hướng sang các tài sản rủi ro hơn hoặc các thị trường vốn ngắn hạn,” ông nói qua điện thoại hôm thứ Sáu.
Bên cạnh đó, ông lưu ý rằng Bộ Tài chính giờ đây có nhiều dư địa hơn để tăng dự trữ tiền mặt, vì sẽ không còn cạnh tranh trực tiếp với Fed trong việc thu hút vốn đầu tư vào trái phiếu kho bạc, đặc biệt là T-bills. Ngoài ra, Fed sẽ trở thành “người mua chủ động”, hấp thụ một phần nhu cầu T-bills trên thị trường.
Từ nới lỏng định lượng (QE) đến thắt chặt định lượng (QT)
Bảng cân đối của Fed từng phình to lên gần 9 nghìn tỷ USD vào giữa năm 2022 do chính sách mua vào quy mô lớn các chứng khoán dài hạn như MBS và trái phiếu kho bạc trong đại dịch, nhằm giảm lãi suất dài hạn, hạ chi phí vay và kích thích cầu.
Đến tháng 6/2022, Fed bắt đầu thu hẹp bảng cân đối kế toán (tức QT) để kiềm chế lạm phát và thắt chặt điều kiện tài chính. Chính QT là một trong những nguyên nhân khiến chứng khoán Mỹ giảm mạnh năm 2022 và thị trường trái phiếu chịu lỗ nặng.
Tuy nhiên, năm nay tình hình đã đảo ngược: thị trường chứng khoán liên tục lập đỉnh mới, trong khi biến động trái phiếu giảm xuống mức thấp nhất từ cuối 2021. Việc kết thúc QT vào tháng 12 được kỳ vọng sẽ tạo môi trường thuận lợi hơn cho cổ phiếu, thông qua cải thiện thanh khoản chung và hạ lợi suất dài hạn của trái phiếu kho bạc.
Theo Bill Adams, kinh tế trưởng của Comerica Bank (Dallas):
“Với mỗi USD trái phiếu chính phủ và MBS mà Fed giảm khỏi bảng cân đối, thị trường tư nhân phải mua lại một USD tương ứng. Giờ đây, khi Fed ngừng việc đó, dòng vốn tư nhân sẽ được giải phóng sang các tài sản thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.”
Ông nói thêm: “Việc chấm dứt QT có thể dẫn đến nhiều thanh khoản hơn cho thị trường tài chính, và nhiều dòng vốn tư nhân hơn chảy vào các tài sản rủi ro theo thời gian.”
Lợi suất trái phiếu lại tăng
Dù Fed đã cắt giảm 0,25 điểm phần trăm trong cuộc họp tuần qua, lợi suất trái phiếu kho bạc dài hạn vẫn tiếp tục tăng, sau khi Powell nhấn mạnh sự chia rẽ lớn giữa các nhà hoạch định chính sách về việc có tiếp tục cắt giảm trong tháng 12 hay không.
Điều này không mấy dễ chịu với Nhà Trắng, vốn đang mong muốn lãi suất thế chấp giảm để kích thích thị trường nhà ở đang đình trệ.
Thị trường cổ phiếu kết thúc tháng 10 trong sắc xanh:
Dow Jones (DJIA) tăng 0,09%
S&P 500 (SPX) tăng 0,26%
Nasdaq (COMP) tăng 0,61%
Cả ba chỉ số đều tăng trong ngày, trong tuần và trong tháng.
Lợi suất trái phiếu ít thay đổi trong phiên cuối tuần, nhưng trong cả tuần, lợi suất kỳ hạn 10 năm (4,079%) và 30 năm (4,655%) đều tăng lần lượt 10,4 và 8,3 điểm cơ bản, đạt mức cao nhất trong ba tuần, tương ứng 4,1% và gần 4,7%.
Cắt giảm “trên thực tế”?
Ngay cả khi Fed không cắt giảm lãi suất trong tháng 12, thì việc chấm dứt QT sớm hơn dự kiến vẫn được xem như tương đương với một đợt cắt giảm 0,25 điểm phần trăm, theo John Luke Tyner, quản lý danh mục tại Aptus Capital Advisors (Alabama).
“Điều này chắc chắn sẽ giúp giảm áp lực thanh khoản trong hệ thống ngân hàng, đồng thời quản lý tốt hơn nguồn cung và kỳ hạn phát hành trái phiếu kho bạc,” Tyner chia sẻ qua email với MarketWatch.
Tuy nhiên, không phải ai cũng đồng tình.
Derek Tang, chuyên gia kinh tế tại Monetary Policy Analytics (Washington), cho rằng tác động của việc chấm dứt QT sẽ khuếch đại hiệu ứng của các đợt cắt giảm lãi suất bằng cách tăng khẩu vị rủi ro trên thị trường cổ phiếu.
Ông nói: “Giờ đây khi việc chấm dứt QT đã được đảm bảo, yếu tố chắc chắn đã quay trở lại.”
Tuy vậy, Tang xem đây chỉ là một điều chỉnh mang tính gia tốc nhẹ, vì Fed chỉ đơn giản đẩy sớm kế hoạch lên 3 – 6 tháng so với kỳ vọng hồi tháng 9.
Tác động đến Bộ Tài chính Mỹ và nhu cầu T-bills
Việc kết thúc QT có khả năng ảnh hưởng đến công bố hoàn trả nợ quý 4 (ngày 5/11), vì nó sẽ tác động đến kế hoạch phát hành trái phiếu ngắn hạn của Bộ Tài chính.
Tang cho rằng:
“Bộ Tài chính nhiều khả năng sẽ tính đến hành động của Fed và đặt câu hỏi: ‘Chúng ta có thể phát hành nhiều T-bills hơn không, vì Fed sẵn sàng hấp thụ thêm lượng cung này?’”
Song song đó, các quỹ thị trường tiền tệ (money-market funds) tiếp tục phá kỷ lục với 7,42 nghìn tỷ USD tài sản trong tuần kết thúc hôm thứ Tư, theo Viện Công ty Đầu tư (ICI).
Kỷ lục này phản ánh nhu cầu mạnh mẽ đối với T-bills, củng cố nhận định rằng Bộ Tài chính có thêm dư địa để tăng dự trữ tiền mặt thông qua vay từ nhà đầu tư, như Compernolle đã nhận định.
(theo MarketWatch)
