Thị trường đang trải qua một nhịp điều chỉnh, tuy không mạnh (tính đến hiện tại, chỉ số VN-Index giảm khoảng 1,4% từ đỉnh gần nhất). Tuy nhiên, nhiều cổ phiếu đã ghi nhận mức giảm đáng kể, thậm chí có những mã gần như không tăng trong nhịp phục hồi vừa qua nhưng lại thuộc nhóm giảm sâu nhất khi thị trường điều chỉnh.
Trong đầu tư chứng khoán, các nhịp điều chỉnh là hoàn toàn bình thường. Nếu không có một lý do cụ thể, chẳng hạn như khủng hoảng kinh tế hay sự kiện mang tính hệ thống, thì không ai có thể dự đoán thị trường còn giảm hay không. Mọi thứ phụ thuộc vào tâm lý nhà đầu tư, diễn biến cung cầu và thậm chí là các tin tức bất ngờ trong ngắn hạn. Một doanh nghiệp lớn công bố kế hoạch tăng trưởng đột phá năm 2025 tại đại hội cổ đông có thể là chất xúc tác giúp thị trường hồi phục. Ngược lại, một thống kê tiêu cực liên quan đến sự kiện động đất vừa qua cũng có thể khiến tâm lý thị trường trở nên bi quan hơn.
Về bản chất, chúng ta không thể kiểm soát diễn biến thị trường, nhưng có thể kiểm soát cách mình hành động. Mỗi quyết định giao dịch cần được vận hành như một doanh nghiệp: Bạn giao dịch để tạo ra lợi nhuận, không phải vì cảm xúc hay bất kỳ lý do nào khác. Giao dịch nên được nhìn nhận như một phiên đấu giá hoặc một thị trường hàng hóa, nơi bạn mua và bán để thu lợi nhuận. Nếu bạn coi thị trường như một sòng bạc, thì sớm muộn cũng sẽ mất tiền, thậm chí là toàn bộ số vốn.
Muốn tồn tại và phát triển trong thị trường, bạn cần một kế hoạch giao dịch được kiểm chứng hiệu quả, có quản trị rủi ro rõ ràng và khả năng kiểm soát cảm xúc. Nếu bạn đang tìm kiếm sự phấn khích hay chỉ đơn giản là cảm thấy vui khi “đặt cược”, thì hãy thành thật với bản thân rằng đó là sở thích, không phải một công việc kinh doanh. Ngược lại, nếu bạn thật sự muốn kiếm tiền, hãy luôn nhắc mình lý do bắt đầu, và tự hỏi: “Mình có đang đi đúng hướng không?” Giao dịch có thể giúp bạn đạt mục tiêu tài chính lớn, mua nhà, nghỉ hưu sớm, thậm chí trở thành triệu phú, nhưng đó là một hành trình đòi hỏi kỷ luật và nỗ lực như bất kỳ ngành nghề nào khác. Câu hỏi đặt ra là: bạn có sẵn sàng làm việc nghiêm túc vì điều đó không?
Dưới đây là những hành vi rủi ro mà nhà giao dịch thường mắc phải khi đánh mất sự tập trung vào mục tiêu lợi nhuận:
- Giữ các vị thế thua lỗ để cố chứng minh bản thân đúng, đồng thời bỏ qua nguyên tắc cắt lỗ.
- Vào lệnh với khối lượng lớn chỉ vì tin rằng “ý tưởng này chắc chắn thắng”. Đây thường là những giao dịch rủi ro nhất.
- Tăng tỷ trọng vào một lệnh đang thua lỗ với kỳ vọng giá sẽ đảo chiều, một quyết định có thể khiến bạn trả giá đắt.
- Giao dịch để khoe thành tích, chọn lọc các lệnh thắng để kể, trong khi né tránh nhắc đến các khoản lỗ.
- Ưu tiên cái tôi thay vì mục tiêu lợi nhuận, cố chứng minh mình là “nhà giao dịch giỏi” thay vì là người kiếm tiền hiệu quả.
Cuối cùng, thị trường không sai, chỉ có nhà đầu tư hành động sai. Đừng cố kiểm soát điều bạn không thể kiểm soát. Thay vào đó, hãy tập trung vào chiến lược, kỷ luật và mục tiêu lợi nhuận của chính bạn. Đó mới là con đường bền vững để tồn tại và chiến thắng trong đầu tư.
