Dự trữ ngoại hối của một quốc gia thường bao gồm nhiều loại tài sản như: ngoại tệ mạnh, vàng, tiền gửi ngoại tệ, trái phiếu chính phủ và các chứng khoán khác. Đây là công cụ tài chính then chốt nhằm đảm bảo sự ổn định tiền tệ quốc gia và tạo vùng đệm tài chính trong những giai đoạn kinh tế bất ổn.
Trong bối cảnh bất ổn địa chính trị toàn cầu leo thang, đặc biệt sau cuộc xung đột Nga – Ukraine, vai trò của vàng ngày càng được coi trọng như một tài sản trú ẩn an toàn và phương tiện bảo toàn giá trị lâu dài. Xu hướng dịch chuyển trong chiến lược dự trữ của các ngân hàng trung ương trên thế giới đã cho thấy rõ điều này.
Theo Hội đồng Vàng Thế giới (World Gold Council – WGC), trong 15 năm qua, các ngân hàng trung ương liên tục mua ròng vàng và tốc độ mua tăng gấp đôi kể từ khi chiến tranh Nga – Ukraine nổ ra. Năm 2024, tổng lượng vàng được mua vào bởi các ngân hàng trung ương lên tới 1.045 tấn, trong đó Ba Lan, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ là những quốc gia mua nhiều nhất.
Tỷ trọng vàng trong dự trữ ngoại hối của các nền kinh tế lớn
Dữ liệu cập nhật từ WGC tháng 2/2025 cho thấy sự khác biệt đáng kể giữa các nền kinh tế về cơ cấu tài sản dự trữ:
+ Trung Quốc hiện là quốc gia có dự trữ ngoại hối lớn nhất thế giới với quy mô 455 nghìn tỷ USD. Tuy nhiên, chỉ 5,5% trong số này là vàng, cho thấy Trung Quốc vẫn ưu tiên các tài sản có tính thanh khoản cao như USD, trái phiếu Mỹ.
+ Nhật Bản, với dự trữ ngoại hối hơn 231 nghìn tỷ USD (xếp thứ hai toàn cầu), cũng duy trì tỷ lệ vàng ở mức thấp, tương tự như Trung Quốc. Điều này phản ánh sự ưu tiên với các tài sản dễ dàng chuyển đổi thành tiền mặt trong trường hợp cần thiết.
+ Ấn Độ, Brazil và Mexico – đại diện tiêu biểu cho nhóm nền kinh tế mới nổi – cũng đang duy trì tỷ trọng vàng thấp trong tổng dự trữ, ưu tiên các công cụ tài chính có tính thanh khoản cao hơn.
Ở chiều ngược lại, các nền kinh tế phương Tây lại có xu hướng ưu tiên tích trữ vàng trong cơ cấu dự trữ:
+ Hoa Kỳ là quốc gia có tỷ trọng vàng cao nhất trong dự trữ ngoại hối, lên tới 75%, thể hiện niềm tin mạnh mẽ vào vàng như tài sản cốt lõi chống lại rủi ro tài chính toàn cầu.
+ Đức, Italy và Pháp hiện đang nắm giữ tổng giá trị vàng dự trữ khoảng 690 tỷ USD, minh chứng cho truyền thống lâu đời của châu Âu trong việc xem vàng là “lá chắn” phòng ngừa các biến động lớn về tài chính và tiền tệ.
Tóm lại, Sự khác biệt trong chiến lược dự trữ của các quốc gia phản ánh quan điểm và mức độ sẵn sàng ứng phó với rủi ro tài chính. Trong khi các quốc gia châu Á và mới nổi vẫn ưu tiên tài sản có tính thanh khoản cao nhằm phục vụ các nhu cầu can thiệp thị trường trong ngắn hạn, thì phương Tây tiếp tục tin tưởng vào vàng như một “tài sản phòng thủ” dài hạn.
Xu hướng gia tăng tích trữ vàng của các ngân hàng trung ương thời gian qua cho thấy vai trò ngày càng quan trọng của vàng trong hệ thống tài chính toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh bất ổn địa chính trị, lạm phát và xung đột thương mại gia tăng. Đây có thể là dấu hiệu cho thấy sự dịch chuyển từ tài sản giấy sang tài sản hữu hình đang diễn ra một cách âm thầm nhưng bền vững.
